Ik ben teler of handelaar. Wat kan ik tegen Xylella doen? (2024)

Wij zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de EU-regels rond Xylella. Dit betekent dat we bijvoorbeeld controleren en bestrijden. Ook geven we voorlichting en werken we nauw samen met de andere EU-lidstaten.

Naktuinbouw voert in onze opdracht de verplichte Europese monitoring uit. Daarnaast doet Naktuinbouw onderzoek naar Xylella in het laboratorium.

De EU verbiedt met ingang van 1 maart 2023 de import uit 13 landen van xylella fastidiosa-gevoelige planten. De NVWA ziet hierop toe. U kunt hier nalezen over welke landen het gaat.De lijst met erkende vrije landen en gebieden kan op korte termijn nog veranderen. Raadpleeg dus steeds de actuele lijst.

De regels rond Xylella staan in de Plantgezondheidsverordening 2016/2031 en aanvullende regelgeving om binnenbrengen en verspreiding van Xylella te voorkomen.

De actuele aanvullende regelgeving is EU-verordening 2020/1201. Deze is ingegaan op 14 augustus 2020. De verordening beschrijft in detail hoe lidstaten moeten vaststellen of Xylella aanwezig is, en welke maatregelen er nodig zijn bij een vondst.

De bacterie Xylella fastidiosa kan op een zeer groot aantal planten voorkomen. Belangrijke waardplanten zijn:

• bezemstruik / Spaanse brem (Spartium junceum)
• citrus
• druif (Vitis vinifera)
• koffie (Coffea)
• lavendel (Lavandula angustifolia)
• maagdenpalm (Vinca)
• oleander (Nerium oleander)
• olijf (Olea europeae)
• perzik, nectarine (Prunus)
• roze maagdenpalm (Catharanthus roseus)
• rozemarijn (Rosmarinus officinalis / Salvia rosmarinus)
• struikveronica (Hebe)
• vleugeltjesbloem (Polygala myrtifolia)

Kijk voor een overzicht van waardplanten op de website van EPPO (de Plantenbeschermingsorganisatie voor Europa en het gebied rond de Middellandse Zee).

De Xylella-bacterie blokkeert het transport van water en voedingsstoffen. De symptomen lijken daarom sterk op droogtestress. De bladeren zien er verschroeid, verdord of verwelkt uit. Dit begint vaak bij de bladranden. Uiteindelijk sterft de plant af.

Wat er precies gebeurt en hoe snel dit gaat, verschilt per plant. Voorbeelden kunt u zien op de website van EPPO (de Plantenbeschermingsorganisatie voor Europa en het gebied rond de Middellandse Zee).

Vaak ontwikkelt de ziekte zich traag. Dan zijn er lange tijd helemaal geen symptomen.

Na een besmetting kan het lang duren voordat de symptomen te zien zijn. De symptomen ontwikkelen zich in het algemeen pas na een periode van groei en warmte.

• Bij container- en potplanten die in warme condities worden geteeld kunnen het hele jaar door symptomen optreden, met name enkele weken na een periode van snelle groei.
• Bij druif (Vitis) kan aantasting het best ontdekt worden laat in het seizoen, als de druiven beginnen te kleuren.

Let vooral goed op planten die recent zijn binnengehaald uit gebieden waar Xylella voorkomt. De ziekte wordt overgedragen door xyleem-zuigende cicaden. Let daarom ook goed op het voorkomen van deze insecten op dergelijk materiaal.

Sommige gebreksverschijnselen of reacties van de plant op chemische middelen kunnen Xylella-achtige symptomen veroorzaken. Ook andere ziekten kunnen vergelijkbare symptomen geven.

Een voorbeeld. Een druif (Vitis) met Xylella krijgt Pierce's disease. De schimmelziekte Esca geeft vergelijkbare symptomen. In Frankrijk komt Esca vroeger in het seizoen (juni/juli) voor, na een aantal dagen heet weer. Terwijl symptomen van Pierce's disease pas ontstaan als de druiven beginnen te kleuren.

Twijfelt u of planten aangetast zijn? Neem dan direct contact op met de keurmeester van Naktuinbouw of met de NVWA.

• Raadpleeg regelmatig de lijst met alle waardplanten in ANNEX I van de Engelse versie van de EU-verordening 2020/1201.
• Bekijk op de EPPO-website ook foto's van met Xylella besmette planten.
• Controleer of een plantenpaspoort aanwezig is. Dit mag alleen worden afgegeven als de plant vrij is van plantenziekten als Xylella.
• Controleer waar uw leverancier het uitgangsmateriaal heeft gehaald, op welke bedrijven het hiervoor heeft gestaan en of die bedrijven hygiënisch werken.
• Controleer bij levering of er schuimcicaden of felgekleurde cicaden aanwezig zijn (ongeveer 0,5 centimeter). Xylella wordt overgebracht door cicaden. Bekijk foto's van cicaden.
• Controleer of er ziekten en/of onkruiden aanwezig zijn. Ook algemeen voorkomende onkruiden kunnen waardplanten zijn.
• Zet de planten in een aparte ruimte of goed gescheiden van andere partijen.

• Houd gewashandelingen en verplaatsingen goed bij in uw administratie.
• Zorg dat plantmateriaal vanaf binnenkomst tot en met aflevering goed te traceren blijft.
• Werk alleen met plantmateriaal van betrouwbare herkomst. Het risico op verspreiding van Xylella fastidiosa is het grootst via besmet plantmateriaal.
• Gebruik per rij of compartiment apart ontsmet gereedschap, zoals mesjes of snoeischaren.
• Voer gewaswerkzaamheden altijd in dezelfde werkrichting uit.
• Onderzoek het gewas op xyleem-zuigende cicaden en bestrijd deze. Noteer dit ook goed in uw administratie.
• Voer onkruidbestrijding uit. Sommige onkruiden zijn waardplanten van xylella.
• Monitor op mogelijke afwijkingen en symptomen in het gewas.
• Laat bij twijfel planten onderzoeken door Naktuinbouw of de NVWA. Markeer deze planten en isoleer ze.